Hoe werken beeldcompressie en formaatconversie?

Wanneer u met digitale afbeeldingen werkt, komt u onvermijdelijk vragen tegen over bestandsgrootte, kwaliteit en welk formaat u moet gebruiken. Waarom neemt een foto zoveel ruimte in beslag? Waarom wordt een afbeelding soms groter na compressie? Wanneer is het zinvol om een bestand naar een ander formaat te converteren en wat kunt u van dat proces verwachten? Laten we het eens bekijken.

Wat de bestandsgrootte van een afbeelding beïnvloedt

Digitale afbeeldingen bestaan uit vele gekleurde pixels. Hoe meer pixels er zijn, hoe gedetailleerder en hoe groter het bestand. De bestandsgrootte wordt echter niet alleen bepaald door het aantal pixels, maar ook door de manier waarop de beeldgegevens worden opgeslagen. Dit is afhankelijk van het bestandsformaat en het gebruikte compressietype, aangezien verschillende formaten en compressiemethoden beeldinformatie op verschillende manieren opslaan.

Bestandsindelingen van afbeeldingen en hun verschillen

Er zijn verschillende veelgebruikte afbeeldingsformaten, en elk is ontworpen met verschillende doelen voor ogen. De manier waarop een formaat afbeeldingsgegevens opslaat, beïnvloedt niet alleen de bestandsgrootte, maar ook de kwaliteit, transparantieondersteuning en compatibiliteit met verschillende applicaties en apparaten.

JPEG is het meest gebruikte formaat voor foto's. Het maakt gebruik van lossy compressie, wat betekent dat sommige beeldgegevens permanent worden verwijderd om de bestandsgrootte te verkleinen. JPEG-bestanden zijn meestal klein en laden snel, wat ideaal is voor het online of per e-mail delen van foto's. JPEG ondersteunt echter geen transparantie en het meerdere keren opslaan van dezelfde afbeelding kan de kwaliteit merkbaar verminderen.

PNG wordt vaak gekozen voor afbeeldingen, screenshots en foto's die transparantie vereisen. PNG maakt gebruik van lossless compressie, waardoor alle details van de afbeelding behouden blijven, zelfs na herhaaldelijk opslaan. Hierdoor is het een geschikte keuze voor logo's, pictogrammen en afbeeldingen met tekst of scherpe lijnen. PNG-bestanden zijn doorgaans groter dan JPEG's, vooral gedetailleerde of fotografische afbeeldingen, maar behouden hun perfecte kwaliteit.

WEBP is een nieuwer formaat, ontwikkeld voor het web. Het kan zowel lossy als lossless compressie gebruiken en ondersteunt transparantie. WEBP produceert vaak kleinere bestanden dan PNG of JPEG, maar met vergelijkbare kwaliteitsniveaus. De meeste moderne browsers en veel apps ondersteunen WEBP, maar sommige oudere software mogelijk niet.

GIF wordt voornamelijk gebruikt voor eenvoudige animaties. Het is beperkt tot 256 kleuren en ondersteunt alleen basistransparantie (pixels zijn of volledig transparant of volledig ondoorzichtig). Vanwege deze beperkingen is GIF niet geschikt voor de meeste foto's of gedetailleerde afbeeldingen, maar het blijft populair voor korte, herhalende animaties.

TIFF wordt gebruikt in professionele omgevingen, zoals voor publiceren en scannen. TIFF-bestanden kunnen lossless of ongecomprimeerd zijn en zijn vaak erg groot. Dit formaat is niet praktisch voor webgebruik of dagelijks delen, maar het wordt gewaardeerd voor archivering en hoogwaardige beeldopslag.

HEIC/HEIF zijn moderne formaten die door veel smartphones worden gebruikt, met name Apple-apparaten. Ze bieden efficiënte compressie en kunnen meerdere afbeeldingen in één bestand opslaan (bijvoorbeeld live foto's). Het nadeel is dat de compatibiliteit met niet-Apple-apparaten en oudere software voor deze formaten beperkt kan zijn.

Hoe compressie werkt

Compressie is het proces dat afbeeldingen kleiner maakt, maar niet alle compressiemethoden zijn hetzelfde. De gebruikte techniek (lossless of lossy) heeft direct invloed op de uiteindelijke bestandsgrootte en beeldkwaliteit.

Lossless compressie verkleint de bestandsgrootte zonder informatie uit de afbeelding te verwijderen. Wanneer u een lossless gecomprimeerd bestand opent, ziet u exact dezelfde afbeelding als vóór de compressie – er gaan geen details verloren. Deze methode wordt gebruikt door formaten zoals PNG en sommige instellingen van TIFF en WEBP. Lossless compressie is nodig wanneer u elke pixel wilt behouden, zoals bij afbeeldingen, logo's, schermafbeeldingen of afbeeldingen die u meerdere keren wilt bewerken.

Lossy compressie zorgt voor een veel grotere vermindering van de bestandsgrootte door permanent een deel van de beeldgegevens te verwijderen. Het idee is om details te verwijderen die minder zichtbaar zijn voor het menselijk oog, met name in foto's. JPEG en de lossy-modus van WEBP maken gebruik van deze aanpak. Lossy compressie is uitstekend voor foto's, waar kleine verliezen meestal onzichtbaar zijn, maar is niet geschikt voor afbeeldingen met tekst, scherpe lijnen of afbeeldingen, omdat het zichtbare artefacten zoals vervaging of blokkering kan veroorzaken. Bovendien zal de kwaliteit bij elke opslag afnemen als u een afbeelding herhaaldelijk in een lossy formaat opslaat.

Wat er gebeurt tijdens formaatconversie

Het converteren van een afbeelding van het ene formaat naar het andere is niet alleen een kwestie van het wijzigen van de bestandsextensie. Elk formaat slaat afbeeldingsgegevens anders op en het conversieproces kan een merkbare impact hebben op de bestandsgrootte, beeldkwaliteit en ondersteunde functies.

Wanneer u een afbeelding converteert, leest de software de gegevens uit het oorspronkelijke bestand en schrijft deze naar het nieuwe formaat volgens de regels van dat formaat. Als u wisselt tussen formaten met vergelijkbare mogelijkheden (zoals PNG naar lossless WEBP), is er meestal weinig tot geen zichtbaar verschil. Maar bij het converteren tussen formaten die verschillende compressiemethoden gebruiken of verschillende functies ondersteunen, kunnen de resultaten dramatisch zijn.

Als u bijvoorbeeld een PNG-bestand (dat lossless is en transparantie ondersteunt) converteert naar een JPEG-bestand (dat lossy is en geen transparantie ondersteunt), worden alle transparante delen verwijderd en kunnen er compressieartefacten ontstaan. Het resulterende bestand zal kleiner zijn, maar u verliest de mogelijkheid om een transparante achtergrond te hebben en scherpe randen of tekst kunnen enigszins wazig worden.

Aan de andere kant herstelt het converteren van een JPEG naar PNG geen enkele kwaliteit die verloren is gegaan tijdens de JPEG-compressie. De PNG slaat simpelweg alle resterende details op, inclusief eventuele vervaging of artefacten die door JPEG zijn veroorzaakt, in een groter bestand. Daarom is het converteren van JPEG naar PNG nooit een goed idee, tenzij u specifiek transparantie wilt toevoegen en bereid bent de afbeelding handmatig te bewerken. Anders eindigt u met een groter bestand dat er hetzelfde of zelfs slechter uitziet.

Het is belangrijk om te begrijpen dat sommige conversies maar één kant op kunnen. Wanneer details verloren gaan in een lossy formaat, kunnen ze niet worden hersteld door over te schakelen naar een lossless formaat. Ook het converteren tussen formaten met verschillende kleur- of transparantieondersteuning kan ertoe leiden dat informatie wordt verwijderd of gewijzigd.

Waarom afbeeldingen groter kunnen worden na compressie of conversie

Het lijkt logisch dat het comprimeren van een afbeelding het bestand altijd kleiner maakt. Maar soms is het resulterende bestand na compressie of formaatconversie zelfs groter dan het origineel. Dit kan verwarrend zijn, maar er zijn duidelijke redenen waarom dit gebeurt.

Een veelvoorkomende situatie is het converteren van een lossy formaat (zoals JPEG of lossy WEBP) naar een lossless formaat (zoals PNG of lossless WEBP). Lossy formaten verwijderen veel gegevens om de bestandsgrootte klein te houden. Wanneer u zo'n afbeelding opslaat als lossless formaat, slaat dat nieuwe bestand elke pixel precies op zoals deze eruitziet, inclusief alle onvolkomenheden en artefacten die door de vorige compressie zijn achtergelaten. Omdat lossless formaten niets weggooien, kan het bestand veel groter worden, ook al verbetert de beeldkwaliteit niet.

Een andere reden is dat sommige afbeeldingen al sterk gecomprimeerd zijn. Als u ze opnieuw probeert te comprimeren, vooral met lossless-instellingen, kan de software niet veel meer data verwijderen. In sommige gevallen bevat het nieuwe bestand extra metadata of een minder efficiënte structuur, waardoor de bestandsgrootte juist kan toenemen in plaats van afnemen. Evenzo kan verkleining of bewerking complexere patronen of ruis veroorzaken die het compressiealgoritme moeilijker efficiënt kan verwijderen.

Dit is geen bug of een fout in de software; het is een normaal gevolg van de manier waarop verschillende formaten en compressiemethoden werken. Als u de bestandsgrootte wilt verkleinen, houd dan altijd rekening met zowel het oorspronkelijke formaat als het doelformaat, en met de compressie-instellingen die u kiest.

Hoe u het juiste formaat kiest

Nu u de belangrijkste verschillen tussen afbeeldingsformaten en compressiemethoden kent, is het gemakkelijker te beslissen welke u in specifieke situaties moet gebruiken.

Als u foto's voorbereidt om op sociale media te delen of per e-mail te versturen, is JPEG bijna altijd de beste keuze. Het houdt de bestandsgrootte klein en wordt universeel ondersteund. Vermijd echter het herhaaldelijk bewerken en opslaan van dezelfde JPEG, aangezien dit de kwaliteit geleidelijk vermindert.

Voor websitegraphics, interface-iconen of afbeeldingen die een transparante achtergrond nodig hebben, is PNG meestal de juiste keuze. Het behoudt scherpe randen en transparantie, wat belangrijk is voor logo's, knoppen en screenshots.

Als het uw doel is om de kleinst mogelijke bestandsgrootte voor het web te gebruiken en weet dat uw publiek moderne browsers gebruikt, is WEBP het overwegen waard. Het kan kleinere bestanden leveren met dezelfde visuele kwaliteit als JPEG of PNG, en ondersteunt zowel lossy als lossless compressie, evenals transparantie. Controleer of uw platform WEBP ondersteunt voordat u het uw hoofdformaat maakt.

Wanneer u elk detail wilt bewaren voor toekomstige bewerking of afdrukken in hoge kwaliteit, gebruik dan lossless-formaten zoals PNG of TIFF. Deze zijn ook handig voor het archiveren van originelen, zelfs als de bestanden groter zijn.

Geanimeerde afbeeldingen vormen een speciaal geval. GIF wordt nog steeds veel gebruikt voor eenvoudige animaties, maar voor een betere kwaliteit en kleinere bestanden zijn geanimeerde WEBP- of zelfs videoformaten (zoals MP4) vaak beter, mits ondersteund.

Wanneer u afbeeldingen converteert, houd er dan rekening mee dat het converteren van een lossy-formaat (zoals JPEG) naar een lossless-formaat (zoals PNG) de verloren kwaliteit niet herstelt en meestal de bestandsgrootte vergroot.

Als u het niet zeker weet, sla dan een kopie op en probeer verschillende formaten en instellingen. Vergelijk de resultaten visueel en controleer de bestandsgroottes – dit is de beste manier om te ontdekken wat werkt in uw specifieke geval.